Blog: Breng circulariteit in de maritieme sector!

Nieuws

Er wordt veel geschreven over de algemene principes van de circulaire economie: kansen, kostenbesparing, innovatie en verstandiger omgaan met milieu, energie en grondstoffen. Maar hoe vertaalt zich dat nu in de praktijk en waar leg je de focus? In deze blog duiden we de circulaire kansen in de maritieme sector scherper met inspirerende voorbeelden uit de markt. Met belangrijke wereldspelers als IHC, Bakker Sliedrecht, Boskalis, Damen, Heerema en veel gerelateerde bedrijven, spelen de Drechtsteden een leidende rol als het gaat om innovatie in de maritieme sector.

Duurzaamheid
Duurzaamheid is van oudsher een belangrijk gegeven in de maritieme sector, zeker in de offshore: materialen, installaties, schepen en platforms hebben veel te verduren door (zout) water, weer en wind. Onderhoud en reparatie zijn duur en gebreken kunnen tot desastreuze gevolgen leiden. Een iets andere definitie van duurzaamheid dan de ‘people, planet, profit’-insteek, maar de link is natuurlijk snel gelegd: een extra reden om slim om te gaan met materialen, energie, (her)gebuik en afdankmomenten.

Schepen, platforms en installaties hebben een levensduur van enkele decennia. Voorspeld wordt dat de komende 10 tot 20 jaar door groei van de wereldbevolking én levensstandaard, de vraag naar staal met 80% wereldwijd zal stijgen, terwijl de opbrengst van mijnen (kwalitatief) terugloopt. IJzer raakt niet snel op, maar de kosten en energieverbruik van het winnen uit armere mijnen groeit dan exponentieel. Nu voorbereiden op toekomstig hergebruik is dan ook economisch essentieel.

Kansen in flexibiliteit: leren van andere sectoren
De wereld verandert steeds sneller. Niet alleen op gebied van (noodzaak tot) verduurzaming en gerelateerde maatschappelijke druk en politieke regelgeving, maar ook in innovatie en verschuiving van economische activiteit. Niet zelden is de behoefte van de klant zelfs al veranderd bij oplevering van een project en zeker in een tweede leven zal een schip, platform of installatie in een andere behoefte voorzien dan waar ze voor is ontworpen. Waar ‘design for disassembly’, reparatie of remanufacturing in eerste aanleg een duurzame driver kent, biedt deze ontwerpgedachte – samen met standaardisatie – enorme kansen in flexibiliteit en toegevoegde waarde in een tweede leven.

De markt voor remanufacturing en reparatie is in Nederland en Europa nog sterk onderontwikkeld ten opzichte van de VS en UK. De EU verwacht groeimogelijkheden met tientallen miljarden op jaarbasis. Vooral in de automotive al decennia een belangrijke economische sector, zien we dat ook bedrijven als Xerox (kopieermachines) en Caterpillar (zware machines en motoren) door vernieuwende ontwerp- en businessmodellen 30 tot 40% extra omzet halen uit remanufacturing.

Veelzijdige sector
De maritieme sector klinkt specifiek, maar biedt een brede waaier van aandachtspunten die gerelateerd zijn aan circulaire en duurzame economie. Transport in het algemeen, scheepvaart versus vervoer over de weg, lucht en spoor, brandstoffen en emissies, materiaalgebruik bij de bouw, afdanken en afval van schepen en boorplatforms en de inzet van schepen en platforms in de fossiele en duurzame energieproductie. Elke invalshoek kent daarbij zijn eigen duurzaamheidsuitdaging. Aan de transportkant is zo’n 80% gerelateerd aan fossiele brandstoffen, terwijl bijvoorbeeld bij platforms zo’n 80% van de impact gerelateerd is aan de productie van staal.

Design (for disassembly)
Aan de ontwerpkant komen we interessante nieuwe ontwikkelingen tegen, die op heel verschillende manieren de circulaire aanpak bevorderen:

  • Efficiëntere schepen, die (veel) minder energie verbruiken, zoals het nieuwste vissersschip in Urk dat 80% minder energie verbruikt of de duurzame innovaties die jachtenbouwer Oceanco in Alblasserdam naar ontwerp van Moran Yachts, bijvoorbeeld in haar super zeiljacht ‘Project Solar’ verwerkt
  • Standaardisatie van componenten bij boorplatforms, zodat eenvoudiger losse onderdelen kunnen worden vervangen, gerepareerd of aangepast aan nieuwe wensen. Fikkert e.a. geven een diepgravende (levenscyclus) analyse van de ecologische én economische voordelen van deze aanpak in een publicatie vanuit de wetenschap én praktijk

Energie en brandstoffen
Naast de energiecomponent die offshore-platforms in de fossiele én duurzame (wind op zee) industrie hebben, is ook brandstof in de maritieme sector natuurlijk een belangrijk aandachtspunt. Enerzijds is vervoer per schip veel duurzamer dan over de weg of door de lucht, anderzijds is de stookolie waarop veel schepen varen, de meest vuile fossiele brandstof die we kennen. Veel initiatieven zijn daarom gericht op minder en schonere vormen van energie:

  • Revisie, maar ook ombouwen van gebruikte scheepsmotoren naar nieuwe, schonere energiebronnen, zoals bijvoorbeeld Kemper en van Twist in Dordrecht
  • Initiatieven om LNG (beter) te kunnen en mogen gebruiken in de haven, waar Rotterdam een voortrekkersrol speelt
  • Steeds serieuzere schepen op zonne-energie, zoals de ‘PlanetSolar’, die als eerste de wereld rondvoer tussen 2010 en 2012 en waar onder andere DuPont materialen voor leverde

Recycling en remanufacturing
Zeker ook in het terughalen en recyclen van materialen is nog veel te winnen in de maritieme sector. Internationale afspraken voorkomen niet dat veel schepen op de stranden van bijvoorbeeld India belanden en ook het afdanken van offshore-platforms (afzinken, terughalen, ontmantelen) blijft een heikel onderwerp met veel (on)duurzame uitdagingen. Terughalen levert de basis voor een nieuwe visie op remanufacturing en hergebruik, zoals de visie ontwikkeling in de ‘Technology Reviews’ van Keppel Offshore & Marine: Towards a Circular Economy: Increasing Value Circulation and Reducing Environmental Impact (2013, Otheguy, pag. 105) aangeeft.

Materiaalgebruik
In alle gevallen wordt véél materiaal gebruikt, waarvan we ons bewust zijn van de waarde en toekomstige schaarste. Reden genoeg om continu op zoek te blijven naar innovaties op alle cirkels van de economie: innovatieve, duurzame materialen, slimme design-oplossingen, hergebruik, terughalen en recycling van de materialen. Containergigant Maersk jaagt dergelijke innovaties bijvoorbeeld aan door voor alle nieuwe schepen een Cradle to Cradle-paspoort aan te leggen om gebruikte materialen te kunnen volgen en terughalen.

Ook werden tijdens de laatste ‘Aerospace meets Maritime’ in Dordrecht zeer interessante innovaties gepitched op gebied van verduurzaming!

Waar te beginnen?
Een Levencyclusanalyse (LCA) is een veelgebruikte methode om te onderzoeken waar de impact, kosten en dus kansen gedurende de levensduur en gebruik van een product het grootst zijn. Soms met voorspelbare uitkomsten, vaak ook met verrassende inzichten. Eerder genoemd, blijkt in de scheepvaart vaak het verbruik van fossiele brandstoffen gedurende de gebruiksfase de grootste impact te hebben, terwijl voor een offshore-platform bijna alle impact gerelateerd is aan de productie van staal voor de constructiefase.

Leren van andere sectoren is een belangrijke tweede stap, zeker met het oog op onzekere, toekomstige ontwikkelingen in leveringszekerheid en prijsvorming van ruwe grondstoffen. Op innovatie is de samenwerking ‘Aerospace meets Maritime’ hiervan een mooi voorbeeld, terwijl in remanufacturing nog grote kansen liggen om te leren van de ontwikkelingen in bijvoorbeeld automotive en machinebouw.

Energie, zowel de ‘motor’ als de core-business van veel maritieme industrie is natuurlijk helemaal een sector in beweging. Van stookolie tot LNG en waterstof, van boorplatforms tot windmolens, onderhoud- en transformatorplatforms, zullen de ontwikkelingen de komende decennia alleen maar sneller gaan. Flexibiliteit en mogelijkheid tot snelle innovaties en aanpassingen zullen de sleutel zijn tot succes in een maritieme sector die zeker inspirerende tijden tegemoet gaat.

Er is nog veel te winnen in de maritieme sector, bijvoorbeeld door nog nauwer samen te werken in ketens, clusters en materiaalstromen. Met Cirkellab blijven we zeker nauw betrokken bij alle innovaties, start-ups en nieuwe kansen in de maritieme industrie in de Drechtsteden!

Heeft u nog vragen over dit onderwerp of wilt u hier verder over doorpraten? U kunt contact opnemen via info@cirkellab.nl. Wij staan altijd open voor een kennismaking, brainstorm, workshop of scan om business-modellen en marktkansen omtrent circulaire economie inzichtelijk te maken. Ook bent u welkom bij ons maandelijks Open Lab, de eerstvolgende op vrijdagmiddag 25 september, om tevens kennis uit te wisselen met andere ‘spelers’ in de Drechtsteden.

Klik hier voor alle blogs van Cirkellab. Heeft u zelf circulaire suggesties, vraagstukken of innovaties die als ‘voedingsbodem’ kunnen dienen voor een toekomstige blog, neem dan contact op via info@cirkellab.nl  voor de mogelijkheden. Wilt u onze blogs en nieuwsbrieven voortaan in uw mailbox ontvangen, schrijf u dan hiervoor in via www.cirkellab.nl.