Blog: Biomimicry versus Circulaire Economie?

Biomimicry is innovatie die geïnspireerd is door de natuur. De Griekse woorden bios (leven) en mimesis (imiteren) verklaren dit woord. Biomimicry gaat over wat je kan leren van de natuur i.p.v. wat je er uit kunt gebruiken. Staan Biomimicry en Circulaire Economie tegenover elkaar, of zijn er juist kansen?

Waarom een Cirkellab-blog over Biomimicry?
Twee goede redenen;

1. Veel ‘duurzaam denken’ gaat over wat allemaal niet meer kan en mag. Biomimicry daarentegen, is meer een hoopvolle benadering
2. Biomimicry gaat naar verwachting ook veel betekenen voor de maritieme sector die in de Drechtsteden regio dominant is (zie de voorbeelden verderop van de haaienhuid en de O-foil voortstuwing)

Wat levert Biomimicry op?
Biomimicry is niet nieuw maar nog best onbekend in Nederland. Onderzoeken verwachten dat Biomimicry wereldwijd een grote economische impact gaat hebben én kan bijdragen aan het versneld bereiken van een circulaire economie. Deze impact bestaat enerzijds uit winst door Biomimicry innovaties en anderzijds door opbrengsten uit reductie van CO2 en minder gebruik van schaarse grondstoffen. Ook wordt verwacht dat Biomimicry groei van arbeidsplaatsen kan opleveren.

En in euro’s? Altijd een lastige vraag, omdat het nog in de ‘relatieve’ kinderschoenen staat. Maar eerder onderzoek spreekt van een bijdrage van Biomimicry aan de Nederlandse economie in 2025 van $15,4 miljard aan BBP en $2,57 miljard opbrengsten uit CO2-reductie en verminderde druk op schaarse grondstoffen [bron: onderzoek Fermanian Business & Economic Institute in 2010].

In 2011 is al een Green Deal getekend om Biomimicry in Nederland sterker te maken. Belangrijk hierbij is het ontwikkelen van een bijbehorende kennisinfrastructuur. Nu wordt er veel onderzocht, maar wordt kennis minder goed gedeeld. Dit vertraagt een echte doorbraak. Vaak wordt vanuit universiteiten en onderzoeksinstellingen gecommuniceerd richting de industrie: ‘Vertel ons wat jullie nodig hebben’. Tegelijkertijd communiceert de industrie richting deze instellingen: ‘Vertel ons wat jullie onderzoeken’. Het is de hoogste tijd voor tweerichting communicatie!

In opdracht van de Ellen MacArthur Foundation heeft McKinsey een rapport opgesteld dat een versnelde transitie naar een circulaire economie bepleit. Biomimicry kan hieraan bijdragen. Biomimicry speelt in de kringlopen een rol, omdat het een systeembenadering is. Ook kan het bijdragen in inzichten hoe de circulaire economie zelf in haar context, het ecosysteem, optimaal kan functioneren. Daardoor leent Biomimicry zich bij uitstek voor een cross-sectorale aanpak op het gebied van zowel technologische als sociale innovatie. Een mooi voorbeeld, van inspiratie door de natuur; een tapijttegel van Interface (recent nog bezocht met onze Circulaire Handelsmissie 2016). De gevarieerde (en niet gelijke) kleuren en patronen van deze tegels zorgen ervoor dat de tegels niet exact matchen maar wel goed op elkaar aansluiten. Dat biedt weer voordelen als je (een deel van) de vloer wilt vervangen of 1 tegel moet vervangen. Kleurverschillen treden niet op; die zijn er namelijk al!

Hoe dan?
Op basis van 3 perspectieven kun je leren van de natuur:

• Model; hoe heeft de natuur oplossingen voor problemen bedacht?
• Maatstaf; ca. 3,8 miljard jaar evolutie heeft veel opgeleverd, in de zin van ‘wat werkt en wat heeft zijn waarde bewezen?’
• Mentor; dus niet de natuur gebruiken/’leeghalen’, maar ervan leren

Tijd voor een tweetal mooie maritieme voorbeelden…
De haaienhuid is een coating die gebaseerd is op de structuur van de huid van een haai. Deze coating wordt aangebracht op de huid van een schip en zorgt ervoor dat er geen algengroei plaats kan vinden. Hierdoor is geen dure en vervuilende anti-fouling noodzakelijk. Deze film zou ook toegepast kunnen worden in andere sectoren (vloeren in ziekenhuizen bijvoorbeeld) doordat ook bacteriën zich niet goed kunnen ontwikkelen op een dergelijke structuur.

 

Daarnaast is Building with Nature aanpalend aan Biomimicry; gebruikmaken van de kracht van de natuur. Dit principe hanteert het in Dordrecht gevestigde Ecoshape. Een mooi voorbeeld is de zandmotor (zie foto rechtsboven). In plaats van telkens weer suppletie van zand, om de afgekalfde kust weer aan te vullen, wordt eenmalig een grote hoeveelheid zand gestort op een specifieke plaats, waarna de natuur dit zand zelf (door stroming) op de juiste plek aanbrengt. Lagere kosten en minder verstoring van de zeebodem tot gevolg. Ecoshape heeft ook in de Drechtsteden een actueel project met Wervenpark Dordrecht (zie foto linksboven). Het Wervenpark transformeert tot een natuurzone vergelijkbaar met de natuur in de Biesbosch. De vegetatie zorgt voor golfbreking bij hoogwater, wat de kans op wateroverlast verkleint.

Biomimicry; niet alleen maar rozengeur en maneschijn!
Zoals gezegd is Biomimicry gebaseerd op de natuur, die zich in miljarden jaren heeft kunnen ontwikkelen. Wat niet heeft gewerkt is ‘vanzelf’ verdwenen; wat wel werkt blijft en ontwikkelt zich steeds verder. Daardoor is het ook logisch dat niet alles rozengeur en maneschijn is op dit onderwerp. Daarvoor een ander (maritiem) voorbeeld; de O-foil voortstuwing. In plaats van een schroef; een op-en-neer bewegende vleugel. Het concept is gebaseerd op zwembewegingen van dolfijnen en zou veel voordelen voor de binnenvaart opleveren, zoals een hoger rendement, een brandstofbesparing tot 50% en een lagere uitstoot van schadelijke stoffen. Zie hier de promotiefilm. Op de tekentafel en in testsituaties (o.a. in de sleeptank van het onderzoeksinstituut Marin) werkte dit prima, maar toepassing in de praktijk (MS Triade) bleek lastiger. Bij de proefvaarten in de praktijk ontstonden er diverse problemen en werd het beloofde rendementsverschil niet gehaald. Alhoewel achteraf de oorzaken verklaarbaar leken, is het bedrijf dat de O-foil op de markt bracht, uiteindelijk ten onder gegaan. De rek om verder te testen en te verbeteren was eruit. Het geld was eenvoudig op!

Kortom…
Deze blog maakt  duidelijk dat Biomimicry een veelbelovend  concept is, dat geld en banen oplevert maar ook winst voor de natuur. Maar eenvoudig is anders. Samenwerking en kennisuitwisseling is essentieel om nog meer van de grond te krijgen. Er zijn veel voorbeelden te vinden van geslaagde (en commercieel succesvolle) innovaties, maar er zijn ook mislukkingen geweest. Kortom vallen en opstaan is hier  het credo. Heel normaal als je tot innovatie wilt komen!

Wellicht dat in de Drechtsteden, mede door haar maritieme activiteiten de komende tijd meer aandacht komt voor dit thema. Is er al een ‘biomimeticus’ actief in de Drechtsteden, die samen met ons de mogelijkheden in de maritieme topregio wil onderzoeken? Neem contact met ons op, wij ‘mimicreren’ graag verder…..

Klik hier voor alle blogs van Cirkellab. Zelf circulaire suggesties, vraagstukken of innovaties die als ‘voedingsbodem’ kunnen dienen voor een toekomstige blog, neem dan contact op via info@cirkellab.nl voor de mogelijkheden. Wil je onze blogs en nieuwsbrieven voortaan via de mail ontvangen, schrijf je dan hiervoor in via www.cirkellab.nl.