Blog: Urban mining, de circulaire economie vanuit geologisch perspectief

In onze vorige (gast)blog hebben we het Cirkelstad initiatief toegelicht. Basis van het principe van Cirkelstad is onderdeel van “urban mining”. Aan het einde van hun levensduur vrijkomende materialen worden weer opgewerkt tot grondstof voor nieuwe materialen.

Deze urban mining is één van de belangrijkste onderdelen van de circulaire economie. De vraag is dan ook waar we staan met urban mining en wat we kunnen doen om het verder te brengen. Maar laten we beginnen met even kort toe te lichten wat het precies inhoudt, wat dit aan voordelen biedt en hoe het circulaire economische systeem er uit ziet als we urban mining tot volle wasdom hebben gebracht.

Urban mining is de tegenhanger van geological mining. In plaats van onze grondstoffen te delven uit ondergrondse mijnen kunnen we ze ook “delven” uit bovengrondse voorraden wanneer ze vrijkomen. Deze voorraden zijn niet zozeer de al tot afval geworden materialen en grondstofffen, maar zijn juist alle nog in gebruik zijnde producten. In plaats van pas na te gaan denken over het hergebruik van afval kunnen we immers beter al vooraf bekijken welke afval- of liever materiaalstromen vrij gaan komen om deze voorraden planmatig in te gaan zetten als grondstofstromen.

De voordelen van urban mining zijn goed te illustreren aan de hand van metalen. De productie van metalen uit erts (geological mining) is op dit moment verantwoordelijk voor 7 tot 8% van het totale globale energieverbruik. En dit percentage neemt toe. Het energieverbruik bij het inzetten van metalen vanuit urban mining bedraagt, doordat het vrijmaken van metalen uit erts een stap is die kan worden overgeslagen, ongeveer 10% van het energieverbruik van geological mining. Nog los van (geopolitieke) schaarste van metalen is dit voordeel dus enorm.

In een volledig circulaire economie zijn alle loops 100% gesloten en kunnen we in onze grondstoffenbehoefte voorzien vanuit onze urban mines zonder dat we nog nieuwe grondstoffen hoeven te delven. Deze situatie is echter nog ver van ons vandaan, en wellicht een situatie die we nooit 100% zullen bereiken. Denk daarbij alleen al aan verbruik van grondstoffen ten behoeve van energie- of voedselproductie.

Heden ten dagen is er een groot verschil in de stand van zaken als we kijken naar het hergebruik van grondstoffen. Koploper is wellicht aluminium waarvan al zo’n 90% gerecycled wordt. Maar zelfs voor aluminium geldt dat we nog geen stabiele situatie hebben bereikt. Enerzijds is de bevolkingsgroei verantwoordelijk voor een toenemende vraag naar aluminium, anderzijds neemt de behoefte aan aluminium per hoofd van de bevolking wereldwijd nog steeds toe. En dit geldt in nog veel sterkere mate voor vele andere grondstoffen. Belangrijkste oorzaak hiervan is de economische groei en daarmee de groei van de welvaart die plaatsvindt en nog zal gaan vinden in diverse delen van de wereld. Verwachting is dat het zeker nog 100 jaar gaat duren voor we een stabiele situatie hebben bereikt en we in theorie een 100% circulaire economie zouden kunnen hebben.

Hoewel je wellicht in eerste instantie zou denken dat we nog wel even tijd hebben om de circulaire economie in te richten is het tegendeel waar. Om de economische en welvaarts- groei, in alle veranderende omstandigheden, mogelijk te maken is het essentieel dat we nu al aan de slag gaan met die inrichting. En niet alleen vanuit oogpunt van het verantwoord omgaan met onze aarde, maar ook en vooral vanuit economisch perspectief. Bedrijven die in staat zijn de meeste toegevoegde waarde te creëren met zo min mogelijk grondstoffenverbruik (lees met zoveel mogelijk hergebruik van grondstoffen) zullen uiteindelijk de concurrentie de baas zijn.

Maar wat zouden we dan kunnen doen, waar moeten we beginnen?
De uitdagingen liggen op diverse vlakken. In ieder geval zijn er op het logistieke en technische vlak nog flink wat stappen te zetten. Denk daarbij onder andere aan:

• Het in beeld brengen van aanwezige voorraden voor urban mining en het moment bepalen waarop grondstoffen vrijkomen;
• Het inrichten van alle benodigde infrastructuur van inzameling, verwerking en weer beschikbaar maken van producten / grondstoffen, met als doel alle grondstoffen ook op een efficiënte wijze voor urban mining beschikbaar te houden;
• Het verder optimaliseren van recycling-technieken om de terug te winnen percentages grondstoffen zo mogelijk tot 100% te brengen;
• Het verbeteren van ontwerpen om recycling uiteindelijk ook eenvoudiger te maken en de blijvende zuiverheid van grondstoffen te borgen.

Tegelijkertijd moeten we ook blijven bedenken dat recycling van grondstoffen, waarop urban mining is gebaseerd, de laatste stap moet zijn die producten ondergaan, eerst kunnen en moeten de andere “R-en” (o.a. Repair, Refurbish en Remanufacture)  zoveel mogelijk worden uitgenut.

Urban mining in de Drechtsteden
Eén van de nog niet genoemde voordelen van urban mining is dat grondstoffen hiervoor overal beschikbaar zijn, ook in en om de regio Drechtsteden. Zo zet het bedrijf Coolrec (recycler van onder andere afgedankte elektrische en elektronische apparaten) uit Dordrecht nog meer in op ‘materials harvesting, parts harvesting, repair en refurbischment’. Lees meer. En met de grote recyclaars hier in de regio, is er een kansrijke voedingsbodem aanwezig om de markt van urban mining naar ons toe te trekken. Ook een erg leuk initiatief is de E-waste race die van 7 maart tot en met 1 april 2016 loopt in de Drechtsteden. Tien basisscholen nemen het tegen elkaar op om in vier weken zoveel mogelijk kapot klein elektronisch afval in te zamelen. Mensen kunnen hun elektronisch afval aanmelden op www.ewasterace.nl. De vraag is dus niet of maar hoe de Drechtsteden een rol kunnen en vooral willen spelen in de circulaire economie.

Cirkellab stelt zich ten doel alle benodigde ontwikkelingen om tot een (regionale) circulaire economie te komen te stimuleren, helpen creëren en hierin in verbindende rol te spelen. En met onze roots in de Drechtsteden doen we dat dan ook graag in deze regio. Op diverse manieren zijn we daar zelf, veelal met andere partijen, proactief mee bezig, maar we roepen graag iedereen op om met ons mee te doen. Be part of the cycle!

Klik hier voor alle blogs van Cirkellab. Zelf circulaire suggesties, vraagstukken of innovaties die als ‘voedingsbodem’ kunnen dienen voor een toekomstige blog, neem dan contact op via info@cirkellab.nl voor de mogelijkheden. Wil je onze blogs en nieuwsbrieven voortaan via de mail ontvangen, schrijf je dan hiervoor in via www.cirkellab.nl.