Blog: En past ‘Smart Industry’ dan ook al in het verhaal over circulaire economie?

juli 22, 2015 Nieuws

Circulaire economie, Smart Industry, de hype-cycle en andere nieuwe termen
Onze taal wordt elke dag verrijkt met weer meer nieuwe woorden, trends, hypes en typeringen vanuit een andere blik op economie, samenleving en de grote veranderingen (sorry, ‘transities’) die steeds sneller op ons afkomen. Vaak met reden – een juiste benaming schept duidelijkheid over het onderwerp waarover je spreekt – maar veel vaker zorgen die nieuwe termen voor verwarring: begrippen worden opgerekt om op een hype mee te liften of simpelweg door elkaar gebruikt vanwege overlap of onvoldoende achtergrondkennis.

Terwijl wij met Cirkellab hard bezig zijn om de circulaire economie vorm te geven, de deskundigen een begrip als ‘Smart City’ nog amper hebben verwerkt tot een sluitende definitie, klopt ‘Smart Industry’ aan de deur en raakt het publieke debat over de aankomende ‘robotisering’ aan precies dezelfde thema’s. Onderzoeksbureau Gartner probeert met visualisatie in diverse hype-cycles in elk geval de hype-status van verschillende begrippen te duiden, maar daarmee hebben we natuurlijk nog geen definitie. In onderstaande grafiek in elk geval een veelheid aan termen en technologieën die met de ‘Emerging Technologies’ en ‘Smart City’ worden geassocieerd.

Wat ons betreft hebben al die nieuwe begrippen heel veel met elkaar te maken: vanuit allerlei verschillende achtergronden en gezichtspunten zijn politici, wetenschappers en bedrijven op zoek naar antwoorden op die grote transities en zien we die verschillende begrippen omhoog komen uit een-en-dezelfde ‘Orkaan’ die Jan Rotmans zo mooi beschrijft.

Merk bovendien op dat Gartner hiermee duidelijk maakt dat een hype niet hetzelfde is als gebakken lucht: het zijn stuk voor stuk zeer interessante ontwikkelingen, waarvan met name begrip en verwachtingen in de loop der tijd – en volgens een redelijk voorspelbaar patroon – over- of ondergewaardeerd worden. Een veelheid aan technologieën en ICT die illustreert dat ‘Smart’ toch vooral door ICT en techindustrie worden geclaimd – met het risico dat ‘technology-push’ de overhand krijgt boven het zoeken naar oplossingen voor de échte uitdagingen.

We beginnen daarom graag met een (brede) Smart City-definitie, voordat we dieper op zoek gaan naar een handelbare definitie van Smart Industry.

Liever een echt ‘Slimme Stad’ dan een digitale ‘Smart City’
Als we door de oogharen naar de discussies rond Smart Cities kijken, zie je grofweg twee richtingen:

Slimme technologie en software die het leven in de stad leuker, beter, slimmer, etc. maken
Visionaire verhalen over de grote veranderingen in de wereld, bijbehorende verstedelijking en de uitdagingen die in de steden van de toekomst moeten worden aangegaan

Het zal niet verbazen dat we ons bij Cirkellab beter thuis voelen in de tweede benadering. Ook de circulaire economie is immers een containerbegrip aan het worden, waarbij we ervoor moeten blijven waken dat circulair geen doel op zich is. We willen kringlopen sluiten om te kunnen blijven voorzien in de (materiaal en grondstof) behoefte van de meer dan 10 miljard mensen die in 2050 de wereld bevolken. Binnen de grenzen die onze planeet en leefbaarheid kunnen dragen.

Sluiten we aan bij de wereldwijde ‘Megatrends’ die bijvoorbeeld KPMG identificeert, dan zien we – naast de genoemde aandacht voor bevolkingsgroei, klimaatverandering en grondstoffenschaarste – onder andere de trends naar verstedelijking en ‘Enabling Technologies’. Hier vinden we dan ook de oorsprong van de Smart City gedachte: Naast een globaliserende economie zien we een toenemende aandacht om de uitdagingen op stedelijk niveau aan te pakken. In Nederland definiëren we onze steden overigens iets kleiner dan in de rest van de wereld en kijken we beter naar samenhangende, stedelijke regio’s: Rijnmond, Haaglanden, Drechtsteden. Een bekende analyse in deze context is die van Benjamin Barber: ‘If Mayors Ruled The World’.

‘Enabling Technologies’ klinkt daarmee ook wezenlijk anders dan ‘Smart’. De nadruk op technologieën die ‘mogelijk maken’ is immers de kern van deze blog: De nieuwsberichten van ICT-oplossingen die een doel op zichzelf werden leiden in publieke context inmiddels tot een parlementaire enquête. In het bedrijfsleven zijn die voorbeelden er ook, maar houden beursgenoteerde ondernemingen dergelijke mislukkingen natuurlijk graag buiten de media.

Een Slimme Stad focust op de uitdagingen die de komende decennia op de stad afkomen en investeert in de technologische oplossingen die daar antwoorden op bieden, bijvoorbeeld:

Slimme oplossingen die de stad beschermen tegen de effecten van klimaatverandering en die de oorzaken van klimaatverandering zo snel mogelijk tegengaan;
Slimme planologie die vervoerstromen van grondstoffen, producten, mensen, energie, etc. minimaliseert;
Schoon, slim en efficiënte vervoers- en transportsystemen, die de lucht niet vervuilen, geen schaarse grondstoffen verbranden en optimaal met beperkte ruimte omgaan;
Effectief sociaal beleid, zodat alle mensen in de stad betrokken blijven en op eigen wijze kunnen bijdragen aan welzijn en welvaart van de stad;
Efficiënt gebruik van (duurzame) energie, zodat met een minimum aan hernieuwbare opwek een maximaal energetisch rendement wordt benut;
Slimme organisatorische en technologische vernieuwingen in de zorg, waarmee we de gezondheidszorg voor een groeiende (en vergrijzende) bevolking betaalbaar, efficiënt, effectief en voor iedereen toegankelijk kunnen houden;
En nog veel meer…

Smart Industry (en de Drechtsteden)
Het zal niet verbazen dat onze definitie van Smart Industry dan ook weer tweeledig is:

De industrie die deze oplossingen brengt
Een industrie die even slim met de genoemde uitdagingen weet om te gaan

Dat hoeft dus helemaal niet over ICT, hightech of Big Data te gaan, maar de (razendsnelle) ontwikkelingen in deze nieuwe richtingen brengen natuurlijk wel heel veel nieuwe mogelijkheden die we ons tot voor kort nog niet eens konden voorstellen. En héél relevant, ook in onze regio. Een aantal aansprekende voorbeelden:

Tijdens de uitwisselingen rond ‘Aerospace meets Maritime’ bijna vanzelfsprekend veel nieuwe technologie die in zowel ‘Aerospace’ als ‘Maritime’ ontwikkeld is/wordt en branches elkaar kunnen inspireren;
Slim openbaar vervoer op Texel: Met de Texelhopper kun je tot een uur van te voren aangeven dat je van A naar B wilt en worden busroutes aangepast aan de vraag;
Spare Part 3D-printing: Dat éne, moeilijk verkrijgbare onderdeel zelf printen… Al zijn er voor grote aantallen natuurlijk veel efficiëntere processen;
Bouwmaterialen van lokale baggerspecie bij Netics: een prachtige low-tech oplossing, die enorm aan grondstoffen en kosten bespaart;
Smart Grid toepassingen, die (zo lokaal mogelijk) vraag en aanbod van energie op elkaar afstemmen;
Slimme zorgoplossingen met sensoren die individuele gezondheid meten, gecombineerd met ‘early warning’ systemen en online contact met direct de juiste (huis)arts of specialist;
Slimmer inspelen op gedrag en gemak bij afvalinzameling heeft bij pilots al tot meer dan 90% reductie van restafval geleid. Waar blijft de navolging?;
De winnaar van de Innovatie Award Drechtsteden 2015: Cofano Software Solutions maakt slimme software rond samenwerking in de transportketens, waarmee de logistiek over water, spoor en wegvervoer beter aansluit op de havenvoorzieningen;
En zo zijn er nog vele ontwikkelingen!

In onze blogs en activiteiten zullen we zeker veel blijven uitwerken en publiceren rondom allerhande slimme oplossingen die slimme industrie in en voor onze slimme stad steeds meer mogelijk gaan maken.

Een slimme industrie voor een slimme stad!
Bij Cirkellab volgen we heel graag de laatste technologische ontwikkelingen, die maken immers steeds nieuwe oplossingen en business-cases mogelijk, zeker ook rond circulaire economie en hernieuwbare energie! Alleen de hype rond ‘smart’ maakt ons terughoudend in het gebruik van deze termen. Wij zijn in elk geval nog niet vergeten dat SMART vooral een managementterm was. Waar binnen een paar jaar tot in gemeenteraden werd geëist dat alle doelstellingen tenminste Simpel en Meetbaar moesten zijn! Maar wat betekenden die andere drie letters ook alweer…?

Wij werken liever aan een slimme stad, met een slimme industrie, waar we materiaalkringlopen sluiten, hernieuwbare energie gebruiken, alle slimme, nieuwe technologieën gebruiken om dat zo efficiënt mogelijk te doen, of juist te kiezen voor low-tech oplossingen, waar die meer opportuun zijn.

Big Data, slimme sensors, 3D-printers, slimme robots en zelfdenkende of zelfsturende apparaten kunnen prachtige oplossingen bieden in de transities naar een houdbare planeet en economie met meer dan 10 miljard mensen. Smart Industry en circulaire economie zijn twee (van vele) stromingen binnen dezelfde transitie naar een slimmere economie en industrie. Laten we ervoor waken dat begrippen te snel hol worden en het middel een doel lijkt te worden. Maar vooral omarmen we alle nieuwe ontwikkelingen om slimmer om te gaan met de schaarse middelen, kwetsbare natuur, gezondheid en gezamenlijk welzijn van alle mensen op onze planeet!

Heeft u nog vragen over dit onderwerp of wilt u hier verder over doorpraten? U kunt contact opnemen via info@cirkellab.nl. Wij staan altijd open voor een kennismaking, brainstorm, workshop of scan om business-modellen en marktkansen omtrent circulaire economie inzichtelijk te maken. Ook bent u welkom bij ons maandelijks Open Lab, de eerstvolgende op vrijdagmiddag 28 augustus, om tevens kennis uit te wisselen met andere ‘spelers’ in de Drechtsteden.

Klik hier voor alle blogs van Cirkellab. Heeft u zelf circulaire suggesties, vraagstukken of innovaties die als ‘voedingsbodem’ kunnen dienen voor een toekomstige blog, neem dan contact op via info@cirkellab.nl voor de mogelijkheden. Wilt u onze blogs en nieuwsbrieven voortaan in uw mailbox ontvangen, schrijf u dan hiervoor in via www.cirkellab.nl. Ook waarderen wij het als u deze blog wilt doorsturen naar mogelijk andere geïnteresseerden in uw eigen netwerk.