De textielketen is werkelijk in alle opzichten een wereldwijde business. Van katoen tot kleding zijn al veel ingewikkelde stappen nodig. Aan de achterkant (na gebruik) gaat het nogmaals de wereldmarkt op. Een branche waar nog veel te verduurzamen valt. Waar we allen de schrikbeelden kennen van kinderarbeid, lage lonen en erbarmelijke omstandigheden op de katoenplantages en in de sweat shops, de impact die het heeft op ons milieu door de enorme hoeveelheden water die ermee gemoeid gaat, transport en het gebruik van schadelijke chemicaliën, de oneerlijke verdeling van marges tot aan de consument die er niet meer voor wil betalen en het weer snel afdankt. Tegelijkertijd bieden uitdagingen de nodige ‘windows of opportunities’, ook voor de regio Drechtsteden.

De feiten
Cirkellab nam een kijkje in de keuken van recycling. We bezochten Boer Groep in Dordrecht, een van de grootste textielrecycling sorteerbedrijven in de EU. Momenteel zijn er 7 sorteerbedrijven actief binnen Boer Groep. Gevestigd in NL, België en Duitsland. Samen sorteren zij 450.000 kg. textiel per dag (enorme aantallen!), bieden zij werk aan ca. 500 productiemedewerkers en sorteren zij ca. 400 verschillende stromen.

Maar eerst even wat feiten voordat we ingaan op dit bedrijf. In Nederland komt jaarlijks 135 miljoen kilo textiel via het huishoudelijk afval in de verbrandingsoven terecht, dat is zo’n twee derde van het totaal. Wereldwijd vormt textiel maar liefst 5% van de totale afvalberg. En van het niet-ingezamelde textiel was twee derde geschikt geweest voor hergebruik of recycling. Daarmee is de CO2-uitstoot als gevolg van kledingafval aanzienlijk groter dan noodzakelijk. Want recycling heeft een gunstigere milieu-impact dan verbranding (zelfs als met verbranding weer energie wordt opgewekt, zoals nu vaak gebeurt). Wel doen we het in NL qua recycling en hergebruik al stukken beter dan elders, hoewel door de economische crisis op dit moment de prijzen in de textielrecyclingmarkt onder druk staan.

Wereldwijde textielrecycling
Draagbare kleding die terechtkomt bij Boer Groep vanuit onder andere NL, Duitsland en Frankrijk (ingezameld via samenwerkingspartners middels kledingcontainers maar ook via huis-aan-huis inzamelingen), vindt haar weg weer op de wereldmarkt in Oost-Europa, Rusland, Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Afhankelijk van wensen en kwaliteit wordt de kleding op deze manier weer hergebruikt via haar klanten. Boer Groep heeft daarnaast een sorteerlijn bedoeld voor de vintage markt. Niet-draagbaar textiel gaat naar de poetslappenindustrie, wordt vermalen tot vezels om er vervolgens nieuw garen van te maken (gaat in de branche bij sommige soorten textiel helaas nog gepaard met kwaliteitsverlies) of wordt vervilten voor gebruik in (onder)tapijten en matrassen. Andere toepassingen zijn bijvoorbeeld recycling voor kussens en isolatiemateriaal. Bij Boer Groep wordt via andere partijen bijvoorbeeld de stroom wol niet vervezeld, maar uit elkaar gehaald in een waterbad en na reiniging opnieuw gesponnen. De kwaliteit is gelijk aan virgin wol. Tevens werkt het bedrijf samen met specialistische partners in recycling die onderzoek doen naar nieuwe technieken met minder tot geen kwaliteitsverlies, zoals RE:NEWCELL. Zij heeft een technologie ontwikkeld waarmee katoen en viscose op een milieuvriendelijke manier worden gescheiden van andere materialen. Het proces resulteert in sterke gerecyclede vezels van hoge kwaliteit. In juni 2014 is het eerste kledingstuk gepresenteerd.

Uitdagingen en kansen*
Omtrent het vervezelen van textiel zijn er steeds betere technieken en ontwikkelingen. Toch gaat het dikwijls nog om een behoorlijk kwaliteitsverlies wat onvoldoende lange, kwalitatieve draden oplevert. Innovatie is nodig voor zowel het chemisch (maar dan wel op milieuvriendelijke wijze) en mechanisch vervezelen van textiel. Een aantal leuke NL case studies zijn hier te vinden. Uiteraard mooi als hierbij stappen gemaakt worden om het percentage gerecycled textiel nog meer te verhogen. Veelbelovende geluiden vanuit ReBlend?! Ook een aantal bekende spelers ondernemen stappen, zie bijvoorbeeld ‘H&M and Kering are ready to close the loop on textiles’ en ‘Denim van recycled ocean plastic’ (G-Star partnert met Pharrell Williams). En er is massa nodig om de prijzen te verlagen (in de genoemde case-studies zijn er voorbeelden dat het gerecyclede textiel per m2 meer kost dan nieuw textiel) en vervolgens retailers die het willen aanbieden en zich willen openstellen voor een vernieuwende markt.

Een uitdaging is hierbij, hoe zorg je voor constante stromen om het aantrekkelijk te maken? Zo wordt bedrijfskleding van bijvoorbeeld overheidsinstanties (denk aan Defensie, Politie, Brandweer) als een interessante genoemd omdat dit om relatief grote hoeveelheden gaat en om de zoveel jaar vervangen wordt. Daarnaast is er een taak voor gemeenten (er zijn nog behoorlijk wat starre regels en afspraken vanuit gemeenteland omtrent kledingcontainers) en de burgers om te zorgen dat er zo min mogelijk textiel in de verbrandingsoven terecht komt (mannen doen dit overigens slechter dan vrouwen). Voor diegenen die het nog niet weten, bijna al het textiel kan in de kledingbak, denk aan lakens, gordijnen, stoffen knuffels en lingerie (kleding met verf- en olieresten niet).

Bovendien is NL op dit moment niet volledig klaar voor een kwalitatief hoogwaardige vervezelindustrie, spinnerijmachines zijn verouderd en uiteraard liggen de lonen hier hoger dan elders. Wel is er vanuit de textielbranche veel interesse in het onderzoeken van de mogelijkheden hierin voor de NL branche. Er is bijvoorbeeld een schatting gemaakt, wat het kost om zo’n fabriek in NL op te zetten, en dan heb je het als investering over zo’n 35 miljoen euro. Er zouden naar schatting zo’n drie fabrieken in NL opgezet kunnen worden. Hier geldt uiteraard dat er massa nodig is om een rendabele business-case te organiseren. Maar wat als je dit afzet tegen verwachte werkgelegenheid die dit kan opleveren en wat er in de afzetmarkt mee verdiend kan worden? Of is het beter om dit over te laten aan landen (bijvoorbeeld Italië, Spanje en Turkije worden hierin genoemd) die hier al verder in zijn?

De andere kant is dat kleding en textiel anders ontworpen moet gaan worden, zodat het ook makkelijker te recyclen / hergebruiken is. Bijvoorbeeld een spijkerbroek met ritsen, knopen, labels, etc. en een colbertjasje met een voering maken dit lastig. Dus voor de designers een oproep om vanuit een ander perspectief te gaan ontwerpen.

Sociaal-economische kansen voor de regio Drechtsteden
Wat Cirkellab met stip heeft geleerd, is dat er samenwerking nodig is om de transitie naar een nieuwe, textielrecyclingbranche in gang te zetten. Er zijn verschillende stakeholders; de inzamelaars, de gemeenten, de sorteerders, de vervezelaars, de spinnerijen, de designers, de consumenten, de retailers, etc. Die zitten uiteraard niet allemaal geconcentreerd in onze regio. Ook hebben we geleerd dat er massa nodig is om een rendabele business-case te maken. Dus het zal lastig worden om deze stroom regionaal te sluiten. Het is in ieder geval een feit dat er meerdere textielrecyclingbedrijven zitten in de Drechtsteden, waaronder ook grote spelers. Zou het een optie kunnen zijn om in het verlengde hiervan, omdat de lijntjes dan kort zijn, hier een vervezel / spinnerijfabriek op te zetten en daarmee werkgelegenheid te bieden? Hiervoor moet je samenwerken met andere regio’s en partijen om stromen te reguleren waar zeker een uitdaging ligt. En uiteraard gemoeid met een enorme investering waar niet iedereen meteen om staat te springen.

Voor de bescheiden Drechtstedenaar zijn er ook mooie voorbeelden van kleinere schaal. Red Light Denim is een Amsterdams initiatief die doet aan spijkerbroeken recycling en daarmee inzet op het onderwijs met een denim innovation campus en een jean school (House of Denim). Een kans voor het Da Vinci College, de creatieve hoek uit Dordrecht en textielrecylingbedrijven uit de Drechtsteden? Een ander initiatief is I-DID. De i-did_slow fashion_movement redesignen overschot uit de mode-industrie zoals restanten, overstock en restafval tot prachtige producten in hun MVO-atelier. Ze bieden mannen en vrouwen met een afstand tot de arbeidsmarkt een gratis vakopleiding tot kleermaker en naaister. Wellicht een idee om in samenwerking met onze prachtige Wereldwijven, Drechtwerk, Opnieuw & Co en de regionale textielrecyclingbedrijven een extra lijn op te zetten met redesign uit overschot?

Heeft u zelf ideeën om de textielafvalberg terug te dringen in de Drechtsteden, neem contact op via info@cirkellab.nl. Wij staan altijd open voor een brainstorm, workshop of scan om business-modellen en marktkansen omtrent circulaire economie inzichtelijk te maken.

* Een deel van deze informatie is afkomstig vanuit het Circular Economy Lab: van een lineaire naar een circulaire textielketen.