Blog: Hoe kopieer ik koffie met een scheermes?

Sommige mensen denken; “Circulaire economie is ingewikkeld” of “duur” of “in mijn omgeving niet toepasbaar”. Dat is soms waar, maar vaker gaat het om het kiezen van ‘het juiste businessmodel’. Waar we gewend zijn aan de oude en ingesleten businessmodellen moeten we ‘omdenken’ naar nieuwe businessmodellen. Daar gaat deze blog over. Als je nu nog denkt, wat een rare titel heeft deze blog; dat klopt… maar dat wordt snel duidelijk als je verder leest…

NIMBY (Not In My Backyard)
Redenerend vanuit een bedrijf – wat voor bedrijf dan ook – is de doelstelling vaak continuïteit en winst. Continuïteit in de zin van blijven bestaan, zekerheid en (verder) ontwikkelen en winst in meerdere betekenissen; economische winst en ook winst voor mens en planeet (de people, planet, profit gedachte dus). Tot zover niets nieuws. Nu is er bij ondernemers die wij als Cirkellab spreken over circulaire economie soms de gedachte; “ik ben zelf erg voor people en planet, maar niet ten koste van mijn profit”. En daarom is het goed om te weten dat als het juiste businessmodel wordt gekozen, circulaire economie en ‘profit’ prima samen gaan. Sterker nog, dat er nieuwe en meer mogelijkheden ontstaan. Dat is onze uitdaging; ‘van kans naar oplossing’ via de juiste businesscase!

Ja hoe dan?
Er zijn vele businessmodellen; ‘nieuwe’ en ‘oude’ . Er is niet altijd een duidelijke scheidslijn. Het is ook niet een kwestie van goed of slecht; volledig circulair of juist 100% lineair. Heel vaak zie je ook ‘hybride’ businessmodellen. Om een ‘oud’ businessmodel te verklaren, nog even terug naar de titel van deze blog. Scheren, kopiëren en koffiezetten. Een businessmodel is onafhankelijk van het type bedrijf of de sector waarin zij actief is. Bijvoorbeeld de bedrijven Gillette, Canon en Nespresso. Alle 3 verkopen zij een bepaald product met relatief lage marges (scheermes, espressoapparaat, printer), maar zij verdienen echt geld met dure ‘consumables’ (scheermesjes, cups, etc.). Dit patroon wordt ‘razor and blade’ genoemd. Dit is niet per definitie slechter dan een ‘circulair’ businessmodel, bijvoorbeeld omdat dure consumables ook een prikkel kunnen geven om tot zuiniger gebruik over te gaan.

Er zijn 6 ‘circulaire businessmodellen’ te onderscheiden (Accenture 2014);

1. Levensduurverlenging
   Bedrijven verdienen aan levensduurverlenging door de kwaliteit van hun producten. Ze gaan langer mee, waardoor een hogere prijs gevraagd kan worden. De uitdaging is klanten met een focus op de korte termijn ook voor dit product te laten kiezen. Een combinatie met ‘product als dienst’ is voor de hand liggend.
2. Deelplatform
   Faciliteren van het intensiever gebruik van producten die stil staan of waarvan de bezettingsgraad laag is. Bedrijven met deelplatforms verdienen aan het verbinden van vraag en aanbod en hebben daarmee een makelaarsfunctie.
3. Grondstofterugwinning
   Het terugwinnen van grondstoffen of onderdelen uit afval en kapotte producten. Bedrijven passen (innovatieve) technieken toe om waarde te creëren uit stromen die anderen dikwijls ‘waardeloos’ achten.
4. Circulaire levering
   Bijvoorbeeld producten maken en leveren van hernieuwbare of recyclebare grondstoffen.
5. Product als dienst
   Het aanbieden van functie of de prestatie van een product in plaats van een product zelf. Klanten hoeven het product niet te bezitten, maar worden geholpen door de functie van het product (licht van lampen, transport van auto’s, kopieën van printers, etc.).
6. Dematerialisering
   Het verminderen of volledig opheffen van materiaalgebruik in producten of diensten (bijv. Spotify i.p.v. CD verkoop).

Welk businessmodel kan ik toepassen in mijn bedrijf?
Een voorbeeld (dicht bij huis!) is te vinden in de Duurzaamheidsfabriek waar is gekeken hoe de verschillende en diverse gebruikersgroepen de ruimte willen gebruiken. Dit bleek erg divers en dus is flexibiliteit vereist. Turntoo en Steelcase beantwoorden deze vraag door een ruimte te creëren die de creativiteit bevordert. De Thinkstoel – die geleased wordt door de Duurzaamheidsfabriek – is 99% recyclebaar en bevat 41% gerecycled materiaal. De stoel is ontworpen voor hergebruik. Na de gebruiksduur wordt de stoel weer terug geleverd aan de fabrikant, zodat deze opnieuw als grondstof gebruikt kan worden.

win(st)-win(st)
Zijn er dan helemaal geen nadelen? Natuurlijk wel! Op zijn minst diverse uitdagingen. Bijvoorbeeld; wie financiert al die producten die bij de ‘gebruikers’ zijn, de banken? Niet gemakkelijk en zeker niet zomaar. Of kan zoiets ook bij schepen, motoren, generatorsets of boorplatforms, om maar wat producten te noemen die in de Drechtsteden geproduceerd worden? Of u vraagt zich misschien wel af, ik lever geen producten maar diensten, kan dit model dan ook toegepast worden? Kortom hele terechte vragen en zo zijn er nog veel meer!

Misschien is het genoemde voorbeeld businessmodel niet het meest geschikte voor uw bedrijf, maar is er een andere optie die we moeten onderzoeken. Cirkellab helpt u graag bij deze zoektocht om uw bedrijf meer circulair te maken. Wij krijgen namelijk energie om van kansen naar oplossingen te gaan.

Hoe pak je dat nu aan?
Natuurlijk is elk bedrijf anders, maar als je over wilt gaan naar een meer circulair businessmodel, kan je wel een bepaalde aanpak volgen. Belangrijk is om met stakeholders (klanten, leveranciers én medewerkers) gericht in gesprek te gaan, bijvoorbeeld via een rondetafel of middels een brainstorm. Doel is om te kijken waar de belangen van de diverse stakeholders liggen én waar de gezamenlijke belangen kunnen liggen van een ander model. In kaart brengen van het huidige en toekomstige model, bijvoorbeeld met behulp van een tool als ‘businessmodel Canvas’. Ook is te onderzoeken of vergelijkbare bedrijven een dergelijke overstap al gedaan hebben en of die succesvol is geweest. Leren van anderen is ook een belangrijk circulair uitgangspunt!

Bedenk tot slot ook dat afnemers meer en meer gaan nadenken over ‘circulair inkopen’ (zie onze vorige blog). Dat betekent dat u hen helpt om voor u te kiezen als uw producten/diensten (meer) circulair zijn. Dus maak het die inkoper bij uw (toekomstige) klant niet al te moeilijk! Zorg ervoor dat zij hun MVO doelstellingen realiseren door bij u te bestellen. Doet u het niet voor de 3 P’s; de planeet, de persoon of zelfs uw eigen portemonnee; doe het dan voor die circulaire inkoper!

Klik hier voor alle blogs van Cirkellab. Zelf circulaire suggesties, vraagstukken of innovaties die als ‘voedingsbodem’ kunnen dienen voor een toekomstige blog, neem dan contact op via info@cirkellab.nl voor de mogelijkheden. Wil je onze blogs en nieuwsbrieven voortaan via de mail ontvangen, schrijf je dan hiervoor in via www.cirkellab.nl.