Blog: Plastic Fantastic or Fantasnot: de uitdagingen van recycling

Er is de laatste tijd veel om te doen geweest, plastic*. Een materiaal dat we allen dagelijks meermaals ge- en vooral verbruiken. Een materiaal dat enorm belangrijk is voor onze economie, zo zijn de bouw-, auto-, voedings- en medische industrie allen grootgebruikers van plastics. Echter, vanwege de zeer lage olieprijzen, lijkt plastic niet rendabel om te recyclen, aldus de NOS onlangs. Biedt plastic recycling toch economisch perspectief, ook voor bedrijven?

Waar gaat de discussie over?
Het ingezamelde plastic verpakkingsafval uit huishoudens is gestegen van 25,2 kiloton in 2009 naar 162 kiloton in 2014. In Rotterdam sorteert SUEZ – waar wij zelf ook onlangs een bezoek aan hebben gebracht – het gescheiden ingezamelde plastic afval van 69 procent van de Nederlandse gemeenten. Op dit moment verdwijnt hiervan hooguit 10 procent in verbrandingsovens. Het plastic uit de resterende gemeenten wordt naar Duitse sorteerders gebracht. Daarna gaan de gesorteerde materialen naar verwerkingsbedrijven waar deze materialen worden opgewerkt tot grondstoffen (vaak granulaat of korrels) voor nieuwe producten zoals bermpalen en dashboards. Om dit te bekostigen ontvangen gemeenten subsidie van de verpakkingsindustrie, bij elkaar zo’n 120 miljoen euro.

Bij bedrijven praten we zelfs over 24.000 kiloton kunststof- en rubberafval op jaarbasis (CBS, 2014)!

Door de lage olieprijs staat echter de vraag naar gerecycled plastic onder druk; het gebruik van ‘virgin’ kunststoffen zou even duur of zelfs goedkoper zijn dan gerecyclede kunststoffen. Ook neemt de vraag van laatstgenoemde uit China – de belangrijkste afzetmarkt – fors af. Deze discussie doet niets af aan het belang van plastic recycling, daar is weinig tot geen discussie meer over: vermindering (en verwaarding) van afval, vermindering van olie- en energiegebruik (bij de productie van virgin kunststoffen) en gerelateerde milieuschade in de vorm van klimaatverandering en vervuiling (zoals de plastic soep).

In de praktijk brengt plastic recycling echter een flink aantal uitdagingen met zich mee: de vraag naar gerecycled plastic (hoogwaardige toepassingen) is laag – bedrijven zijn nog huiverig voor kwaliteitsverschillen en de genoemde maatschappelijke kosten (klimaat- en milieuschade) worden niet meegenomen in de prijzen van virgin materiaal. Dit betekent dat andere prikkels en/of regelgeving nodig zijn om bedrijven en burgers te stimuleren op dit vlak (het onlangs ingevoerde verbod op plastic tasjes is nu al een succes!). Bovendien zijn innovatief ontwerp en verwerking van belang om nog meer plastics (hoogwaardiger) te kunnen recyclen. Gelukkig is er technisch gezien steeds meer mogelijk. Zo hebben bijvoorbeeld onderzoekers van het Amerikaanse National Renewable Energy Laboratory een bacterie gekweekt die CO2 met behulp van zonlicht direct omzet in de belangrijkste grondstof voor plastics, ethyleen. Maar ook dichterbij. Het Innovatiecentrum Kunststoffen in Rotterdam heeft een harde coating ontwikkeld om verweerd kunststof weer als nieuw te laten glanzen.

Dé kansen; van grote volumes tot aan specifieke monostromen…
Waarom zou je überhaupt als bedrijf aan de slag gaan – bijvoorbeeld op het vlak van ontwerp, inkoop of scheiding – met gerecyclede kunststoffen? De strategische redenen daarvoor kunnen zeer divers van aard zijn; van kostenbesparing, reductie milieu-impact en schaarste materialen, marketing-overwegingen, wet- en regelgeving tot aan eisen vanuit afnemers. Wat de reden dan ook is, steeds meer bedrijven zijn wel degelijk bereid hierin stappen te zetten, zoals de aangesloten partijen in het Kunststofketenakkoord laten zien.

Er kan dan ook meer economische waarde gehaald worden uit plastic recycling, zeker wanneer hier bij ontwerp rekening mee wordt gehouden. Zo geeft het rapport “The New Plastics Economy: Rethinking the future of plastics” van de Ellen MacArthur Foundation aan dat zowel voor hergebruik, recycling als compostering de businesscase verbeterd kan worden. Onder meer door standaardisatie en modulair maken van formaten, het standaardiseren en labelen van materialen en het uitsluiten van schadelijke toevoegingen bij productie. Winst die hiermee behaald kan worden, zit ‘m in ruimtewinst, hergebruik van transportkratten en verpakkingsmaterialen, lagere transportkosten en terugbrengen van CO2. Door daarnaast het aandeel biologisch afbreekbaar plastic op basis van hernieuwbare grondstoffen te verhogen ontstaat een nieuwe grondstoffenstroom. Een ontwerper uit IJsland heeft bijvoorbeeld een volledig biologisch afbreekbare fles ontwikkeld uit zeewier en dus hét alternatief voor de plastic variant. Bovendien kunnen composteerbare plastics ook gebruikt worden als een bron van biomassa en daarmee in plaats van afval een waardevolle landbouwgrondstof vormen.

Hoe zetten we dit om in kansen? Als we allereerst de Europese doelstellingen in acht nemen, moet er iedere zes tot acht weken in Europa een groot sorteerbedrijf erbij komen wat de nodige werkgelegenheid kan opleveren. In het recent gepubliceerde ‘Closing the loop’ heeft de Europese Commissie voor plastic een recycledoelstelling van 55 procent in 2025 opgenomen. De Europese doelstelling voor plastic recycling is momenteel 22,5 procent.

Zo wil het bedrijf Indaver tien nieuwe fabrieken in Europa bouwen (wie weet, ook wel in de Drechtsteden?!) en daarmee plastics grondstoffen terugwinnen voor de chemische industrie. Hiervoor zijn met name grote volumes nodig. Daarnaast zijn steeds betere scheidingstechnieken beschikbaar, bijvoorbeeld om vervuiling en kleur uit PET te kunnen verwijderen en om zwarte kunststof verpakkingen te kunnen sorteren. Meer en meer partijen maken dan ook van plastic afval een nieuw product waardoor de benodigde afzetmarkt groeit; Adidas heeft een schoen ontwikkeld die volledig bestaat uit plastic afval uit de oceaan, Interface vormt afgedankt visnet om tot tapijttegel en KWS Infra heeft het concept de PlasticRoad ontwikkeld om van kunststofafval wegen te maken.

Plastic recycling biedt daarnaast businesskansen voor verwerkers, producenten en startups. Zo is nú al de regel, dat bedrijfsafvalstromen alléén mogen worden gestort, als ze niet kunnen worden verbrand en alléén mogen worden verbrand, als ze niet kunnen worden hergebruikt. Dit geeft innovatieve ondernemers uitdagingen én kansen om toepassingen te vinden voor de stromen die nu nog geen toepassing kennen. Zo kan hergebruik van zuivere kunststofstromen tot bijvoorbeeld filament voor 3D-printers zomaar een marktwaarde opleveren van €30,- tot €40,- per kg! Hierin liggen (regionale) kansen voor specifieke monostromen om hoogwaardige toepassingen te realiseren. Coolrec, gevestigd in Dordrecht, werkt samen met het Rotterdamse Refil (onderdeel van Better Future Factory, een innovatief ontwerp- en ingenieursbureau). Refil maakt hoge kwaliteit 3d printer filament van kunststof afvalstromen. Een van de nieuwste productlijnen in ontwikkeling is een filament gemaakt van de binnenkant van de oude koelkasten van Coolrec. Nog zichtbaarder is bijvoorbeeld WasteBoards, skateboards gemaakt van doppen die tijdens festivals worden ingezameld. En met Precious Plastic (open source) kan nu daadwerkelijk iedereen machines ontwikkelen om een kleinschalige plastic recycling werkplaats en winkel te starten!

Begin vandaag nog!
Naast de eerder genoemde sorteerfabrieken voor na-scheiding, zijn dus nog veel hoogwaardiger toepassingen te vinden in meer en betere scheiding aan de voorkant van specifieke monostromen. Juist bij bedrijven bestaat plastic afval dikwijls uit een afvalstroom die uit één type plastic bestaat. Dus heb je als bedrijf een schone, structurele, volumineuze kunststofstroom over als ‘afval’, dan gaan we in graag in gesprek om hiervoor een businesscase te onderzoeken én te realiseren. Daarnaast kijken we uiteraard ook naar de mogelijkheden van inkoop van gerecyclede of bioplastics en minder gebruik van kunststoffen in het productieproces (bijvoorbeeld door een circulair ontwerp te realiseren of snijafval te reduceren). Neem contact op via info@cirkellab.nl.

*In deze blog worden de termen plastic en kunststof gemakshalve door elkaar heen gebruikt. Plastic is het Engelse woord voor kunststof, van hieruit wordt dan ook vaak gedacht dat plastic en kunststof synoniemen van elkaar zijn. En dat klopt tot op zekere hoogte, veel plastics zijn kunststoffen, maar andersom zijn kunststoffen niet altijd plastics. In deze blog dekt kunststof de lading dan ook beter. Kunststoffen kun je indelen in drie groepen: thermoharders (bijv. PUR), thermoplasten (bijv. PVC en PE) en elastomeren (bijv. rubber) met allen verschillende eigenschappen en daarmee ook verschillende mogelijkheden voor recycling.

Klik hier voor alle blogs van Cirkellab. Zelf circulaire suggesties, vraagstukken of innovaties die als ‘voedingsbodem’ kunnen dienen voor een toekomstige blog, neem dan contact op via info@cirkellab.nlvoor de mogelijkheden. Wil je onze blogs en nieuwsbrieven voortaan via de mail ontvangen, schrijf je dan hiervoor in via www.cirkellab.nl.